رویکردهای معرفت شناسی

موضوع و سوال معرفت شناسی چیستی دانش می باشد که در این رویکرد ها معرفت شناسان با ابزارهای مختلف قصد دارند مسائل مشترک را پاسخ دهند.

 1- رویکرد سنتی تحلیلی این دسته متشکل از فیلسوفان زبان دیروز و معرفت شناسان امروزند که قصد دارند با واکاوی معنایی (semantic)و منطق کارکرد واژگانی چون دانش دانستن باور توجیه و... دارند و با اتصال به درک عام (common sense) چالش های معرفت شناسی را پر کنند. در هر حال با روبرو شدن معرفت شناسی با چالش های پراگماتیسمی و به اشتراک رسیدن سوالات فلاسفه علم و معرفت شناسی و روبه رو شدت با دور ها و تسلل های پی در پی، این رویکرد در حل مشکلات معرفت شناسی عقیم مانده است.

 2- رویکرد تجربی این رویکرد همچون دیگر شاخه های فلسفه، قصد دارد که مسائل فلسفه مانند مسائل علمی به بوته آزمایش بسپارد. از آنجا که فلسفه تحلیلی به طور کلی و معرفت شناسی به طور خاص بر آزمایش های ذهنی استوارند این آزمایش ها را به میان مردم عادی برده و تا این نکته را بسنجد را که استدلالات فیلسوفان تا چه حد به شهود و درک عمومی نزدیک است. این رویکرد مخالفان زیادی بین فیلسوفان دارد از آنجا که چنین رویکردی را دور از مشی اصیل فلسفه می دانند و ضمن اینکه بسیاری معتقدند که موقعیت ها باید دقیق تعریف شوند و مردم عادی در جریان تعاریف دقیق نیستند و پاسخ های آنها نمی تواند درست باشد. در هر حال این رویکرد هم به سرعت در حال پیشرفت است و با تمام ضعف هایی که تاکنون داشته امروزه در حال تجربه های خوبی است. برای مثال در علوم شناختی و neuro science و فلسفه ذهن دستاورد های قابل اعتنایی داشته است اما هنوز در حل پارادوکس ها و استدلالات مجرد موفقیت چندانی نداشته است.

 3- رویکرد صوری/formal epistemology این رویکرد بر خلاف دیدگاه سنتی زبان را مبنا قرار نداده است بلکه به جای زبان ریاضیات را مبنا قرار داده است. برای مثال برای مفاهیم چون باور به دنبال تعاریف و معادل سازی ریاضی است. این رویکرد در نتیجه نزدیک شدن سوالات فلسفه علم و معرفت شناسی است و وامدار نگرش هستی شناسانه ای است که عقلانیت محض را در جهان مبنا می داند. این روش مدعی نگاهی صد در صد فلسفی است. (با این نگرش نظریه پردازان علم عموما فیلسوف هستند نه دانشمند) اگر چه دستاورهای این دیدگاه نیز هنوز خام است اما همچنان سرسخت در نگرش های بنیادی است. بیزگرایی و کاربرد علم احتمالات در معرفت شناسی در دستاورد های این رویکرد است.